Ik heb heel lang gerelaxt, vanaf mijn 15de, ongeveer 8 jaar af en aan. Nadat ik een jaar of 2 in Nederland was begon mijn haar te breken. Om mijn haar gezond te laten worden en te laten groeien ben ik gaan invlechten.
Heb je ooit gerelaxt? Hoelang heb je je haar gerelaxt en waarom ben je gestopt met relaxen?
Ik heb heel lang gerelaxt, vanaf mijn 15de, ongeveer 8 jaar af en aan. Nadat ik een jaar of 2 in Nederland was begon mijn haar te breken. Om mijn haar gezond te laten worden en te laten groeien ben ik gaan invlechten. Dat lukte goed, maar elke keer als ik weer relaxte brak het haar. Ik heb van alles geprobeerd, op tijd “bijwerken”, de mildste relaxer, wekelijks cremen, maar mijn haar bleef breken.
Toen ik moe werd van het patroon: relaxen, breken, vlechten, gezond haar, relaxen, breken, vlechten, ben ik gestopt met relaxen, ik wilde gewoon weer gezond haar. Ik ben dus gestopt omdat ik gek werd van mijn dun, uitgedroogd, gebroken haar. Maar ik ben sowieso nooit weg geweest van relaxen, vanwege de tijd die je kwijt bent bij de kapper, het onderhoud met rollen, tangen, crêmen en al die beperkingen die gepaard gaan met gerelaxt haar.
Hoezo die beperkingen die gepaard gaan met gerelaxt haar?
Gerelaxt haar beheerst je leven. Je kan nooit spontaan water induiken, rennen of sporten, zonder te denken “o, jee mijn haar “. Chloor en gerelaxt haar is een onmogelijke combinatie en zweten is ook niet bevordelijk voor gerelaxt haar. Er is altijd de stress van het weer, als het gaat regenenen of hard waaien ben je de rest van de dag bezig met je haar weer in model te brengen. Eigenlijk weerhoudt het je van lol hebben en spontaan dingen doen, je bent de hele dag bezig met je haar.
Hoe lang ben je al “natural”?
In 1998 heb ik mijn haar een jaar lang gevlochten en in principe had ik relaxen toen al afgezworen. Op een zondag had ik echter een afspraak om mijn haar opnieuw te vlechten, maar de kapper was er niet en de volgende dag moest ik naar het werk. Ik wist me geen raad met mijn grote bos kroeshaar (wan bigi boesie), heb me de volgende dag ziek gemeld en ben als een speer weer gaan relaxen. Woest was ik, maar tegelijkertijd realiseerde ik me dat ik met mijn haar moest leren omgaan. Ik vond het eigenlijk triest dat ik niet zo goed met mijn haar kon omgaan en kon me niet voorstellen dat er geen representatieve kapsels voor kroeshaar bestonden. Toen ben ik dus Amerikaanse boekjes via het internet gaan bestellen over hoe je het haar moet verzorgen en wat allemaal mogelijk is met kroeshaar. Vanaf 2000 ben ik dus “natural” en heb ik niet meer gerelaxt.
Ging je naar de kapper om te relaxen?
Ja, om de 2 tot 3 maanden en misschien was dat nog mijn grootste aversie. Je bent een hele dag kwijt, het spul brand op je hoofd, daarna de overmatige hitte van de droogkap, de föhn of de tang, alles duurt uren en dan moet je hopen dat het niet regent, want dan is alles voor niks geweest.
Hoe vaak ga je nu nog naar de kapper en wat voor soort behandelingen doe je bij de kapper?
Nu ga ik alleen nog naar de kapper als ik voor de verandering een appart kapsel wil, zoals die Flat Twists, om te punten, of in te vlechten.
Je klaagt dat relaxen zoveel tijd kost, maar het invlechten kost toch veel meer tijd?
Invlechten kost inderdaad veel tijd, maar het is “low maintenance”. Als ik mijn haar ingevlochten draag hoef ik mijn haar 2 maanden niet te kammen. Alleen maar te wassen, een moisturizer te gebruiken en mijn haar zit altijd goed, wat is makkelijker dan dat? Het belangrijkste is nog dat mijn haar beter groeit en er echt gezonder van wordt. Ik denk trouwens dat ik minder tijd kwijt ben met invlechten dan met relaxen. Mijn kapper vlecht mijn haar in 3 tot 4 uur, met relaxen was ik steevast minstens 4 uur kwijt. Ik draag ook nooit “micro braids”, van die hele dunne kleine vlechtjes. Het duurt inderdaad een eeuwigheid om haar zo dun te vlechten en je haar gaat ervan breken.
Maar wees eerlijk; gerelaxt haar verzorgen kost toch minder tijd dan kroeshaar als je het niet invlecht dan?
Nee, echt niet. Ik heb eens uitgerekend hoeveel tijd de zorg van gerelaxt haar nodig heeft. Wekelijks wassen, crêmen en daarna of rollers zetten en onder de droogkap, of föhnen of tangen. Wassen/cremen duurt ongeveer een uur, omdat de creme meestal een half uur moet intrekken. Rollers zetten duurt nog een klein half uurtje en de droogkap zeker een uur. Wekelijks ben je dus minstens 2 1/2 uur kwijt. Dan heb ik het nog niet eens over de dagelijkse dingen, als het heeft geregend of je hebt gesport, moet je weer “even” rollen, of tangen. Als je met natuurlijk kroeshaar een leuk kapsel maakt zoals twists of corn rows kun je er zeker een week tot 2 mee. Het verzorgen van kroeshaar kost dus echt niet méér tijd, zoals zoveel mensen denken.
Ok, misschien kost het niet meer tijd als je het zo uitrekent maar gerelaxt haar is toch wel makkelijker dan kroeshaar? Je zegt zelf dat je weer bent gaan relaxen omdat je niet goed wist hoe je met je haar moest omgaan.
Ja, maar er was ook een tijd dat ik moest leren om rollers te zetten en te tangen, maar rollers zetten is niet makkelijker dan twists maken, föhnen is ook niet makkelijker dan vlechten. Echt niet. Veel mensen denken dat gerelaxt haar makkelijker is, omdat ze het gewend zijn. Wat moeilijk is, is het veranderen van een patroon dat je gewend bent.
Waarom relaxen dan zoveel vrouwen?
Ik denk om de eenvoudige reden dat ze geconditioneerd zijn, dat was ook waarom ik het uiteindelijk deed. Het was eerst een deel van volwassen worden, als meisje loop je met vlechtjes en als je “groot wordt” mag je relaxen. Dat was in eerste instantie leuk, maar opgegeven moment wist ik niet eens waarom ik relaxte, ik deed het gewoon zonder er bij na te denken, zo hoorde het. Het is mede door de geschiedenis zo gegroeid en het is heel lastig om objectief over geconditioneerde gewoonten na te denken en vooral om zo een patroon te doorbreken. Ook ik heb me afgevraagd “als ik stop met relaxen, wat moet ik dan met mijn haar?“. Nu weet ik dat er legio mogelijkheden zijn, dat kroeshaar zelfs meer variatie biedt. Maar het is niet makkelijk om een patroon dat zo hoort te doorbreken, een patroon dat je vanaf je tienerjaren gewend bent.
Hoe is het jou dan wel gelukt?
Sowieso was ik altijd gefacineerd door kroeshaar, locs, vlechten en conrows heb ik altijd mooi gevonden. Maar ik had echt zo schoon genoeg van mijn gebroken, ongezonde haar en die hassle met relaxen, dat ik heel erg overtuigd was en de uitdaging aankon.
Wat is er zo uitdagend aan? Het is toch gewoon je eigen haar?
Lopen met natuurlijk kroeshaar is een uitdaging opzich, het roept reactie op. Zoals ik al zei, relaxen is de norm, het is een patroon dat hoort bij mensen met kroeshaar. Het lijkt wel alsof er iets mis met je is als je niet relaxt. Opmerkingen als hmmm je haar is kroes, moet je niet naar de kapper? Je hebt wel lef om zo te lopen hoor. Dat gehoon, die opmerkingen, moet je aankunnen. Daarnaast moet je bijna helemaal zelf met je natuurlijk haar leren omgaan, dat is ook niet zo makkelijk.
Hoe ging jij met die reacties om?
Ik was zo blij dat mijn haar weer groeide en opbloeide, het was alsof ik mijn haar herontdekte, mede daarom maakte het me niet uit wat men ervan dacht of wat men zei. Ik kon vaak zelfs lachen om die geconditioneerde reacties. Door mijn kennis en ervaring was ik natuurlijk ook heel erg overtuigd. De vrouwen kennen allemaal die hassle van het relaxen en weten dat relaxen de oorzaak is van 99% van onze haarproblemen. Waarom vragen ze dan waarom ik niet relax? Eigenlijk zou ik moeten vragen waarom zij relaxen. En elke keer met vochtig weer kijk ik grinnikend naar het spastisch gedoe van oooh, mijn haar, mijn haar wordt nat en zeg ik: dat is een van de redenen waarom ik niet relax.
Ben je nu tegen relaxen?
Nee, in principe niet. Als meisje, vooral als tiener is het leuk om weer eens wat anders met je uiterlijk, met je haar te doen. Dat plezier gun ik elke vrouw. Ik heb zelf gerelaxt en ook al was ik er nooit helemaal weg van, het kan leuk staan. Ik zou het niet aanraden, omdat ik de consequenties en de historie ken. Maar ervaring kan je vaak niet kan overdragen, mensen leren nu eenmaal het beste uit eigen ervaring en dan nog is aan hun de keus. Ik zou niemand een keus opdringen.
Zou jij dan ook weer eens voor de verandering relaxen?
Ik! Neeeee, nooit meer. Er is oneindig veel mogelijk met kroeshaar, dus voorlopig zal ik me niet vervelen. Mijn haar is nu veel beter handelbaar, veel gezonder dan als het is gerelaxt en het biedt veel meer mogelijkheden.
Maar je klinkt nogal negatief over relaxen, je gebruikte “chemische troep” bijvoorbeeld.
Ja, door mijn slechte ervaring, maar ik ben niet tegen het relaxen opzich. Waar ik tegen ben is dat relaxen de norm is, dat mensen vreemd opkijken als je niet wil relaxen. Het neurotisch gerelax, dat vrouwen blijven relaxen, ondanks het feit dat het haar breekt en uitdunt, dat gebroken gerelaxt haar wordt geprefereerd boven gezond kroeshaar, daar ben ik tegen. Je MOET relaxen, je haar mag niet kroes zijn anders ben je niet netjes.
Is gerelaxt haar dan niet de norm omdat het netter is?
Netter? Netter dan kroeshaar? Zulke gedachten zijn niet alleen geconditioneerd, maar ook kolonialistisch, slaafs. Ik kan respecteren dat je gerelaxt haar mooier vindt, maar netter is een waarde-oordeel. Kroeshaar zou dus niet netjes genoeg zijn om er mee voor de dag te komen? Dat is toch onzin? Zo is relaxen nl de norm geworden, een heleboel kapsels die vandaag de dag geaccepteerd zijn, corn rows bijvoorbeeld, waren vroeger opzichtig, aanstootgevend en niet geschikt om je er in het openbaar mee te vertonen. Dat was zowieso een onterecht waarde-oordeel en sommige mensen hebben dit denkbeeld niet alleen klakkeloos overgenomen, ze zijn er ook nog in blijven steken. En nogmaals je hoeft kroeshaar niet mooi te vinden, maar om te zeggen dat het per definitie niet netjes is gaat te ver.
Maar Dreadlocks zijn toch niet echt netjes?
Waarom niet? Wie bepaalt dat? Is het haar van Davids, Clark Accord en Sandy, niet netjes? Netjes betekent verzorgd, keurig, schoon, dreadlocks hebben al deze eigenschappen. Waarom is het haar van een vrouw met lang glad haar netter dan dat van een vrouw met lange dreadlocks als van Sandy? Waarom is het haar van een man met strekeltjes glad haar netter dan dat van Clark Accord? Vind jij Maldini zijn haar netter dan dat van Davids? Dreadlocks kweken is de meest natuurlijke manier is om kroeshaar te dragen, het haar kan op een natuurlijke manier en ongestoord groeien. Dreadlocks zijn niet per definitie onverzorgd of vies, ze worden altijd gewassen en verzorgd. Men heeft vaak een negatief beeld van Dreadlocks, omdat men denkt aan ongecultiveerde locks, locks die in men onwillekeurig laat groeien, maar ook die worden vaak wel gewassen. Het wordt echt tijd om deze denkbeelden en vooral normen te gaan herzien.
Wat is er zo bijzonder aan kroeshaar?
Kroeshaar is uniek omdat de kleine krulletjes alleen voorkomen bij mensen met een Afrikaanse herkomst. Aziaten, Europeanen, Indianen, alle andere rassen hebben glad haar. Behalve dat kroeshaar uniek is in z’n structuur is kroeshaar bijzonder, omdat het de geschiedenis van zwarten met zich meedraagt. De eeuwen oude Afrikaanse kapsels hadden al een betekenins en vertelden een verhaal en dat is altijd zo doorgegaan. Ga maar na. Surinaamse slavinnen vlochten vroeger padikorrels in het haar, zodat ze in ieder geval rijst konden planten en geen honger zouden lijden, waar ze ook terecht kwamen. De Anisa “Meet mi na tap na hoekoe” is afgeleid van een haardracht met dezelfde naam. Daarna werd het haar heel lang gepresd om aan de heersende normen te voldoen, de afro van de jaren 60 kwam voort uit de Civil Rights Movement, de curly van de jaren 80 nam in populairiteit af nadat Michael Jackson zijn haar had vlam gevat, de acceptatie van vlechten in de jaren 90, mede door de Hip Hop cultuur. Kortom kroeshaar vertelt een politieke en culturele geschiedenis.
Het is toch heel lastig om van gerelaxt haar weer over te gaan op kroeshaar? Veel vrouwen zeggen dat hun haar breekt, dat het hard is enzo. Heb jij je haar helemaal kort geknipt?
Nee, mijn haar was midden op mijn hoofd zo kort dat ik het niet hoefde af te knippen. De rest van mijn haar was wat langer, maar ik maakte kleine vlechtjes en stopte ze naar binnen, Motjo Koemba’s heet dat in het Surinaams. Ik heb dus wel een tijd lang met een kort kopje gelopen. Mijn haar groeide toen opeens razend snel, om de 2 tot 3 weken deed ik het opnieuw. Ik varieerde ook met Bantu Knots, heb zelfs gewaved en natuurlijk ook ingevlochten. Mijn overgangsperiode kenmerkt zich vooral door experimenteren, uitproberen, uitzoeken waar ik me lekker bij voelde en leren omgaan met mijn haar.
En nu?
Nu? Nu kan ik beter met mijn haar omgaan en eigenlijk probeer ik nog steeds wel kapsels uit. Tot voor kort deed ik Twists, lekker makkelijk, ze blijven 3 weken zitten en daarna kan je bijna een week met een twist-out lopen. Maar kleine twistjes kosten nu teveel tijd omdat mijn haar wat langer is. Ik wil nu weer Bantu Knots, fris voor de zomer.
Wat is je haarroutine?
Ik doe eigenlijk al die dingen die ik in mijn boek heb geschreven. Ik was mijn haar om de 2 tot 3 weken afhankelijk van mijn kapsel, houdt mijn haar goed vochtig, kam mijn haar zo min mogelijk en als ik het kam, doe ik het voorzichtig en neem ik mijn tijd. Als ik extensions in heb was ik mijn haar vaker, crême ik mijn haar niet en haal ze op tijd uit mijn haar. Dit is een korte opsomming, maar de diverse routines staan uitgebreid beschreven in mijn boek.
Wat zou je mensen aanraden die net als jij terug willen naar hun kroeshaar?
Wees geduldig en moedig. Herontdek je haar en geniet ervan, het is heerlijk om je haar eindelijk weer te zien groeien en vooral te zien opbloeien, om te voelen hoe zacht kroeshaar werkelijk is. Als je geen moeite hebt met kort haar, knip het gerelaxt gedeelte af, leer je haar kennen en geniet. Zoek en maak kapsels waar jij je lekker bij voelt, afro, bantu knots, cornrows of twists, maakt niet uit, zolang jij je maar happy voelt en vindt dat het goed staat. Je zal zien dat je haar opbloeit en zegt eeehhhh. Als je je haar niet helemaal wil kortknippen, probeer dan een twist-out, wave of vlechten, ook dan is oneindig veel mogelijk. Knip wel je dooie puntjes af. Het belangrijkste is dat je geniet. Uiteraard kan mijn boek je daarbij helpen. Toni Morrisen zegt het leuk: “wees niet bang, genieten van je kroeshaar is een hele bevrijding”. Tegen de mensen die zeggen dat het moeilijk is wil ik zeggen:
Niet omdat het moeilijk is durf je niet, het is moeilijk omdat je niet durft.
