Voor Suriname is het nu alles behalve een makkelijke tijd. De sociale media staan vol met verhalen over corruptie, ontslagen, prijsverhogingen en de devaluatie van de SRD. De discussie of 25 november valt te vieren laat ik daarom in het midden maar ondanks al die djugu djugu is 40 jaar onafhankelijkheid een mijlpaal. Tijd voor een bezinnende terugblik.
De panjis zijn van Johanna Verhuur. De oorbellen en riem die ik op mijn schouders draag zijn van de toeristen shop bij Wi Egi Sani.
Voor Suriname is het nu alles behalve een makkelijke tijd. De sociale media staan vol met verhalen over corruptie, ontslagen, prijsverhogingen en de devaluatie van de SRD. De discussie of 25 november valt te vieren laat ik daarom in het midden maar ondanks al die djugu djugu is 40 jaar onafhankelijkheid een mijlpaal. Tijd voor een bezinnende terugblik. Het Suriname waarin ik ben opgegroeid heeft namelijk niet alleen de basis gelegd voor de persoon die ik ben. Het land, de mensen, het eten en de politiek hebben mij gevormd op een manier die ik nu pas lijk te begrijpen.
De Kolonie Suriname
Toen mijn ouders, Surinamers in hart en nieren, ervoor kozen terug te gaan in de jaren 60 was het land nog een kolonie. In het dorp Wageningen, een project van Nederland om rijst te verbouwen, waren wij een van de eerste Surinaamse staf gezinnen. Daar kwam langzaam maar zeker verandering in. In 15 jaar tijd, rond de periode dat Suriname onafhankelijk werd was de hele staf van SML(Stichting Machinale Landbouw) Surinaams.
Opgroeien in Wageningen was geweldig. Iedereen kende elkaar, de school was om de hoek, sporten nagenoeg gratis en dankzij mijn moeder die als vrijwilligster de lokale bibliotheek runde lazen we van Donald Duck tot en met Gerrit Barron en van Anne Frank tot en met Bea Vianen.
De Republiek Suriname
Zo jong als ik was herinner ik me nog de energie van de dagen voor de onafhankelijkheid. Surinamers waren niet te geloven trots. Ik kan me nog een sticker herinneren van een man met een telefoon in zijn hand met de tekst: “Weet met wie je spreekt, ik ben Surinamer!” Dat gezicht, die uitdrukking, laten me nu nog lachen.
Onafhankelijkheidsplein
De muziek van Lieve Hugo, vooral het nummer “Srefidensi”, was dagelijks meerdere keren op elk radiostation te horen. Het “Wie na wie na, Wie na famiri man” gevoel leefde! Zelf was ik niet persoonlijk aanwezig maar de kleurig foto’s en beelden van die vlag, gevormd door Surinamers op het Onafhankelijkheidsplein, was het mooiste wat ik tot dan toe ooit had gezien.
De coupe van ’80
Nog geen vijf jaar later toen ik op de MULO school zat kwam de coupe. In eerste instantie leek het allemaal wel mee te vallen. Uiteraard waren de meningen verdeeld, maar als ik me goed herinner hadden de militairen best wel steun, ook was er een groep die het totaal niet zag zitten. Er was in ieder geval geen bloed vergoten, dus het zou wel goed komen.
Twee jaar later drong de harde realiteit door. Mijn 8 december ervaring kun je lezen in Kon Hesi Baka.
De jaren 80 waren tof. Super tof. Behalve avondklok en angst werd de Surinaamse munteenheid los gekoppeld van de US Dollar. Dat was meer dan een devaluatie die leidde tot schaarste aan basis behoeften zoals brood met als gevolg, opstanden.
Geen Brood, geen school, onrust
Ik weet niet waar ik banger voor was, voor de militairen of dat ik mijn eindexamen niet zou halen, maar in het laatste jaar van deAMS heb ik meegelopen in de “Geen brood geen school acties.” Wekenlang hebben de scholen plat gelegen. Wat een djugu djuguwas dat.
Het ergste staaltje wat ik me kan herinneren uit die tijd vond plaats in hartje Paramaribo. Er waren rellen gaande maar gelukkig had ik samen met stuk of tien anderen veilig plek gevonden achter de traliën van boekenwinkel Vaco. Ik weet niet eens goed wat er aan de hand was maar plots kwam een militair vanaf de Dominee straat op ons af om een vrouw in haar gezicht te klappen. Iedereen, ik incluis, stond met open mond en ongelovige bange ogen het gebeurde waar te nemen. Die mevrouw stond net ver bij ons vandaan. Hij stak zijn had door de traliën heen om haar een paar keer raak te klappen met een Uzi op de heup. Ik zag hoe ze haar tranen inhield en zich trots staande hield. Iedereen was stil. Toen hij weg was en de rellen voorbij waren ging iedereen zijn eigen weg.
Gelukkig was ik geslaagd en mocht ik naar Nederland om te studeren. Ondanks het feit dat ik het jammer vond dat ik niet kon stemmen bij de opkomende verkiezingen keek ik uit naar een nieuw leven, een nieuwe omgeving, een nieuwe start.
Het Koninkrijk der Nederlanden
Zonder dat ik me er echt van bewust was ging ik als kind van een voormalige kolonie, een voormalige republiek en dictatuur naar een Koninkrijk met een meerdere partijen democratisch stelsel.
Waar je in Suriname op je woorden moest letten, je vooral niet te duidelijk moest uitspreken om problemen te voorkomen, was democratie in het Koninkrijk anders. Als je niet duidelijk was kon er over je heen worden gelopen. Het politieke klimaat, vergelijkbaar met Suriname voor de coupe, was niet super spannend. Het grote verschil was natuurlijk wel dat in Suriname de politiek langs ethische lijnen liep, maar voor de rest kwam op hetzelfde neer.
Surinamers leenden zich bijna elke elke verkiezing weer om etnische stemmen te trekken om vervolgens te worden overgeslagen wanneer het op posities aankwam. What’s new.
Rozenblad, Tara Oedraising Varma en Philomena Bijlhout zorgden voor kleurrijk spektakel, maar van de rest van de Surinamers in de politiek hoorde je niet veel. In mijn ogen dezen ze naar omstandigheden een goede job. Dan valt er zoals gewoonlijk niet veel op te merken en hoor je er weinig over in de pers.
Wat ik totaal niet snapte is dat vrouwen boeken kochten van Pim Fortuyn die de vraag van een journaliste historisch beantwoordde met: “Vrouw ga toch koken.” Dat Nederland die opmerking grappig vond ging er bij mij absoluut niet in. Hoewel ik best goed aardde in het Koninkrijk voelde ik mij verloren als het om vrouwen (gender) issues, Suriname en racisme ging.
Zo stond Nederland te springen om Indonesië ontwikkelingshulp te bieden het land duidelijk had gemaakt geen interesse te hebben, maar de hulp aan Suriname was stopgezet. Hierover en over de Surinaamse historie heb ik wel eens discussies gehad maar het was vaak spreken voor dovemensoren. Als het om racisme en vrouwen issues ging hield ik liever mijn mond, want op een of ander manier viel mijn denkwijze altijd buiten de boot van het gangbare.
The United States of America
Het lot wilde dat ik na bijna 14 jaar Nederland, van een Koninkrijk in een democratie met een twee partijen stelsel belandde. Nu ik terug kijk besef ik, dat ik dankzij mijn Surinaamse ervaring, een democratie opnieuw en op een dieper nivo heb leren waarderen.
Politiek is denk ik in de basis, theoretisch bijna overal hetzelfde. Je moet hoe dan coalities vormen om iets gedaan te krijgen. Met verschillende invalshoeken, verschillende culturen en religiën is dat moeilijk genoeg maar als ik een ding heb geleerd is het dat verkiezingen winnen, met of zonder fraude, om te beginnen niet gemakkelijk is.
Ik prijs me gelukkig dat ik de verkiezingsstrijd van Bush en Obama van dichtbij heb kunnen volgen. Wat toenmalig senator Obama voor elkaar heeft kunnen krijgen is historisch en zal me altijd bijblijven. Als ik een ding hieruit heb geleerd is dat het niet uitmaakt hoeveel partijen je hebt. Waar het om gaat is dat je stemmen moet trekken.
In Suriname beginnen we naar Nederlands model heel snel een eigen partij als we het niet meer eens met een ander, maar de vraag is, wat levert het op? Versplinterde partijen, die uiteindelijk toch water bij de wijn moeten doen of niks gedaan krijgen. Las ten, las monie, maar ja dat is tenslotte politiek niet waar?
Het grote verschil met de democratie in Amerika zit em denk ik niet eens in het aantal partijen, maar in het feit, dat geen onderwerp, hoe moeilijk ook, onbesproken blijft en dat politici ongeacht positie, hier niet ontzien worden. Waar de politicus in Nederland en Suriname op een subtiele manier niet aangesproken mag worden op onverantwoordelijk gedrag buiten het parlementaire werk om, kan in Amerika zelfs de president worden aangeklaagd.
Hoewel ik niet zit te wachten op een nieuw Monica Lewinsky schandaal zorgt het wel voor “Power to the people”. Elke politicus houdt hier rekenning mee en dat is een fundamenteel verschil. Als je je ervan bewust bent, dat elk schandaal je jouw politieke carrière kan kosten, gedraag je je fundamenteel anders. Dan maar een vrouw minder of je wordt vernuftiger in het verduisteren van ‘lands uitgaven, maar in principe staat niemand boven de wet.
Dan is er het verwerken van een verleden waar je liever niet over wil praten, maar die je tot in de lengte van dagen zal achtervolgen. Waar je in Amerika ten minste de documentaire “Slavery and the Making of America” hebt, lijkt het alsof Nederland elke verantwoordelijkheid jegens de slavernij, lijkt te ontkennen. De huidige generatie zou er niks mee te maken hebben en het is allemaal te lang geleden.
Deze mentaliteit heeft niet alleen zware gevolgen voor het beleid naar ons als voormalige kolonie toe, het hakt zelfs toe in de hedendaagse maatschappij waar racisme nauwelijks bespreekbaar is. Het feit dat Zwarte Piet nog een heet hangijzer is spreekt boekdelen. Hier begrijpt zelfs Wit Amerika dat Zwarte Piet, Black face en achterhaald racisme is maar Nederland, het moederland, weet het toch altijd beter. Zelfs als het om racisme gerelateerd aan een koloniaal slaven verleden gaat, dat nog altijd moeilijk te verwerken is.
De Decembermoorden
Hoewel de Decembermoorden nog recentelijk vers maar van een ander kaliber zijn, weten we in Suriname ook niet goed hoe we met dit moeilijk te verwerken deel van onze geschiedenis moeten omgaan.
Ondanks het feit dat we jarenlang roepen dat Bouterse een moordenaar is, hebben wij hem nooit kunnen berechten. Een heet hangijzer welke ons volk polariseert en waar gretig gebruik van is gemaakt, maar dat is tenslotte weer politiek.
Foto’s van http://www.dbsuriname.com/
Je bent voor of tegen Bouterse, een middenweg bestaat bijna niet. In eerste instantie leek het een meerderheid die de voormalige Sergeant-Majoor in alle opzichten negeerden, tegenwerkten of hem uit te weg gingen. Toch heeft hij het voor elkaar gekregen tot twee keer toe de verkiezingen te winnen en zelfs amnestie door een gepolariseerde regering te krijgen. Je kunt je afvragen, maar dan hoe dan?
De antwoorden heb ik, die nu makkelijk praten heeft omdat ze in het buitenland vertoeft, niet. Wat ik wel zeker weet is dat wij als Surinamers, allemaal inclusief ik, hebben gefaald als je de toestand van nu bekijkt.
Het is makkelijk om dat wij-zijn-een gevoel te onderschrijven wanneer we geschiedenis maken zoals de eerste Srefidensie of wanneer Nesty wint. Het is moeilijk te verkroppen wanneer het mis gaat dat we hoe dan ook nog steeds allemaal van die Bon van Dubru zijn.
Verre van perfect met alle menselijke gebreken, is het misgegaan, goed mis ook en wij zijn daar evengoed samen verantwoordelijk voor, want of je nu wel of niet voor Bouta hebt gestemd, we zitten met z’n allen in de pinarie, maar hopelijk kunnen we hiervan leren.
De Amerikaanse democratie is verre van perfect maar als we van een ding kunnen leren, is het hoe Republikeinen en Democraten die qua moraal lijnrecht tegenover elkaar staan, met elkaar dealen.
Het gaat zeker niet altijd goed maar ondanks soms tenenkrommende verschillen gaan ze elkaar niet uit de weg, maken ze mekaar niet af, althans niet letterlijk. Daarnaast worden de meest opzienbare issues vanuit soms hersenverschrompelende invalshoek besproken, maar dat is dan ook de essentie van een Democratie. Waarom zou je anders in hemelsnaam dealen met mensen met wie je geen greintje hersencel gemeen hebt? Wel, omdat het landgenoten zijn, goed of kwaad, uiteindelijk moet je allemaal vooruit.
Ik zal niet voor je jokken, anti-Moslims, anti-gays, anti-Christenen, anti-Hindus, anti-Joods, anti-Wit en mensen met dat soort anti ideeën a la Wilders, ga ik uit de weg. Nee, ik wil niet met ze dealen maar ik ben dan ook geen politicus van beroep. Ik observeer, discussieer en breng mijn stem uit, maar ook dat is niet voldoende want zoals President Obama zegt Democratie is geen schouwspel, je wordt geacht actief deel te nemen.
Praatjes vullen geen gaatjes. Daar ben ik me maar al te goed bewust van maar hopelijk kan ik met dit intens lange stuk wel een kleine bijdrage leveren door het bezinnings gevoel wat Srefidensie bij mij opbrengt, te delen.
Dus Happy Srefidensie, waar je ook bent als Surinamer, wie je ook bent, welk geloof je ook aanhangt, of je kroeshaar hebt of niet, ik draag jou een warm hart toe in de hoop dat we met z’n allen, in en buiten Suriname kunnen bijdragen aan een succesvoller betere Republiek Suriname. Soso Lobi!
