Keti Koti en Kroeshaar: Sporen van de Slavernij

Sporen van de handel. Dat is de vertaalde titel van de indrukwekkende documentaire Traces of the Trade. Regisseur Katrina Browne volgt de sporen van haar voorouders, de familie DeWolf, die bekendstaat als de grootste slavenhandelaren in de geschiedenis van Amerika. Samen met negen familieleden reist ze langs de route die haar voorvader James DeWolf tot een van de rijkste mannen van Amerika maakte. Deze route, zoals Katrina zelf vertelt, legde de basis voor het fortuin dat haar familie niet alleen invloedrijk, maar ook bevoorrecht maakte.

De reis begint in Bristol, Rhode Island, waar de eerste DeWolf zich vestigde. Vervolgens bezoekt de groep een slavenfort in Ghana, een vervallen plantage in Cuba en keert uiteindelijk terug naar Amerika. Het is geen gemakkelijke reis. Er bestaat geen handleiding voor het confronteren van een gewelddadig verleden, en de emoties lopen hoog op.

Wat mij verbaasde, was hoe de emoties van deze bevoorrechte witte familie uit Amerika nauwelijks verschilden van de gevoelens binnen zwarte families in Suriname wanneer het slavernijverleden ter sprake komt.

Keti Koti: Reflectie en Verwerking

Tot ik besloot mijn kroeshaar te omarmen, had ik nauwelijks stilgestaan bij de gevolgen van slavernij. Opgegroeid in Suriname heb ik nooit iets tekortgekomen. Ik kom uit een liefdevol gezin met volop kansen om mezelf te ontwikkelen. Hierdoor heb ik mezelf nooit als slachtoffer van slavernij beschouwd.

In Suriname was 1 juli, Keti Koti, een vrije dag om te herdenken hoeveel we als volk hebben overwonnen. Achteraf besef ik dat zo’n feestdag helpt bij het verwerken, vergeven en doorgaan.

Toen ik in Amsterdam ging studeren, dacht ik zelden na over wat slavernij voor Nederland betekende. Suriname was nauwelijks een onderwerp op Nederlandse scholen. Nederlanders weten vaak zo weinig over Suriname dat ze verbaasd zijn dat we “zo goed Nederlands spreken.” Als slavernij ter sprake kwam, hoorde ik vaak dat Nederlanders van nu niets te maken hebben met de misdaden van hun voorouders. Of dat Afrikanen die hun eigen mensen verkochten, mede schuldig zijn.

Kroeshaar: Een Spiegel van het Verleden

Mijn kroeshaar bracht me letterlijk terug naar mijn slavenroots. Het ontkroezen van haar is zo normaal in de Afro-Surinaamse gemeenschap dat ik nooit had stilgestaan bij de schadelijke effecten van deze chemicaliën. Veel vrouwen kampen met haarbreuk en haaruitval, maar accepteren dit als een gegeven.

Wat mij echt raakte, was dat kroeshaar nog steeds een stigma draagt. Het is een gevoelig onderwerp in de zwarte gemeenschap, en opmerkingen zoals “wat is jouw haar kroes?” kunnen diepe emoties oproepen. Waarom durven zwarte vrouwen nog steeds niet te solliciteren met hun natuurlijke haar? Dit stigma is een van de vele sporen van de slavernij.

Tijdens kroeshaar-bijeenkomsten komen vaak heftige emoties naar boven. Deze gevoelens zijn volgens mij direct te herleiden naar een onverwerkt slavernijverleden. De pijn, het verdriet en de schaamte die we voelen, zijn sporen van de handel.

Een Nieuwe Dialoog

De documentaire Traces of the Trade biedt een nieuw perspectief op de gevolgen van slavernij. Het laat zien dat de sporen van de slavenhandel, hoe lang geleden ook, iedereen in de samenleving raken. Belangrijker nog, het opent de deur naar een dialoog die kan leiden tot meer begripvolle relaties tussen rassen. Zoals Katrina Browne zegt: niet vanuit schuldgevoel, maar vanuit oprecht leed en verdriet.

Meld je aan voor de lezing op 22 juni: Slecht Haar Ontworteld.